BNEWS Trong khi nhiều quốc gia đang nỗ lực giảm giá điện để thúc đẩy sản xuất, các doanh nghiệp của Vương quốc Anh lại phải gánh mức giá điện cao nhất trong nhóm các nước phát triển.
Điều gì khiến giá điện công nghiệp tại nền kinh tế lớn thứ sáu thế giới liên tục neo ở mức kỷ lục? Theo tờ Financial Times, các nhà sản xuất Anh từ lâu đã phàn nàn rằng giá điện cao khiến họ khó cạnh tranh với các đối thủ ở châu Âu, Mỹ và Trung Quốc, đe dọa việc làm trong nước. Khi các quan chức trong Chính phủ Anh đang soạn thảo một chiến lược công nghiệp mới, những doanh nghiệp từ thép đến hóa dầu cho rằng việc giải quyết chi phí điện phải là ưu tiên hàng đầu.
Doanh nghiệp Anh đang phải trả tiền điện cao như thế nào?
Theo dữ liệu mới nhất từ Chính phủ Anh dựa trên số liệu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), giá điện trung bình cho các doanh nghiệp công nghiệp tại nước này đạt 258 bảng Anh(GBP)/MWh (đã bao gồm thuế, tương đương 347,82 USD/MWh) trong năm 2023. Đây là mức cao nhất trong số các quốc gia thành viên IEA – nhóm chủ yếu gồm các nước phương Tây phát triển.Mặc dù giá năng lượng năm 2023 bị đẩy lên do ảnh hưởng từ những đợt tăng giá kỷ lục trước đó, nguyên nhân phần lớn xuất phát từ các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga, nhưng giá điện ở Anh hầu như luôn cao hơn mức trung bình của IEA kể từ năm 1979. So sánh với các đối thủ cạnh tranh toàn cầu, mức chênh lệch là rất lớn. Năm 2024, giá điện công nghiệp ở Anh là 187 USD/MWh, cao hơn 2,5 lần so với giá điện ở Trung Quốc (70 USD/MWh), gần gấp ba so với Ấn Độ (62 USD/MWh) và gấp bốn lần so với Mỹ (45 USD/MWh).Đặc biệt khoảng cách với Trung Quốc đã nới rộng kể từ năm 2019, khi giá điện tại Anh là 94 USD/MWh so với 56 USD/MWh của Trung Quốc.Vì sao giá điện tại Anh cao như vậy?Giá điện mà người tiêu dùng tại Anh phải trả gồm ba phần: giá bán buôn, thuế và các khoản phụ phí. Trong đó, giá điện bán buôn thường cao hơn mức trung bình của Liên minh châu Âu (EU) và vượt xa Mỹ – nơi chi phí sản xuất điện thấp hơn nhờ trữ lượng khí đốt dồi dào trong nước.Một nguyên nhân chính đến từ cơ chế định giá điện theo nguồn phát đắt nhất. Cụ thể, tại Anh, giá điện được xác định bởi chi phí sản xuất từ nhà máy điện khí đốt – vốn đắt đỏ và biến động mạnh, nhất là khi giá khí đốt tăng cao sau khủng hoảng năng lượng. Ngược lại, nhiều quốc gia khác dựa vào thủy điện, than hoặc hạt nhân – những nguồn phát ổn định và rẻ hơn.Tại Anh, các nhà máy điện khí đốt không chỉ phải mua hạn ngạch phát thải CO₂ theo quy định quốc tế, mà còn chịu thêm một mức “giá sàn carbon” riêng biệt do chính phủ áp đặt, hiện là 50 GBP/tấn. Theo ước tính của công ty tư vấn Veyt, một nhà máy điện khí đốt thông thường thải ra khoảng 0,4 tấn CO₂/MWh điện sản xuất, tương đương chi phí 26,70 GBP/MWh chỉ riêng cho carbon.Chưa dừng lại ở đó, các doanh nghiệp còn phải trả nhiều phụ phí khác như 53 GBP/MWh để tài trợ cho các chính sách hỗ trợ năng lượng carbon thấp; 23 GBP/MWh chi phí duy trì và vận hành hệ thống điện; 8 GBP/MWh tiền thuế Biến đổi khí hậu nhằm khuyến khích doanh nghiệp tiết kiệm năng lượng.Các nước khác hỗ trợ doanh nghiệp như thế nào?Một điểm yếu trong chính sách năng lượng của Anh là thiếu sự hỗ trợ tài chính trực tiếp cho ngành công nghiệp, so với các nước như Đức – nơi chính phủ đã xóa bỏ nhiều khoản phụ thu môi trường khỏi hóa đơn điện doanh nghiệp và chuyển phần chi phí này sang ngân sách nhà nước.Theo các chuyên gia kinh tế tại Anh, việc để người tiêu dùng gánh toàn bộ chi phí cho quá trình chuyển đổi xanh khiến giá điện ngày càng vượt xa các đối thủ cạnh tranh. Chuyên gia Caspian Conran, nhà kinh tế chính trị tại công ty tư vấn Baringa, cho biết: “Trong các lựa chọn chính sách mà chúng tôi đã đưa ra, người tiêu dùng phải trả chi phí cho quá trình chuyển đổi”.Địa lý và khí hậu của Anh cũng khiến nước này tập trung vào năng lượng gió ngoài khơi, vốn tương đối tốn kém, cho nỗ lực phát triển năng lượng sạch.Tác động tới nền sản xuất trong nướcNgành công nghiệp Anh từ lâu đã cảnh báo rằng chi phí điện và khí đốt cao sẽ buộc các doanh nghiệp phải cắt giảm sản xuất, đóng cửa hoặc chuyển ra nước ngoài. Ông Verity Davidge, Giám đốc chính sách của hiệp hội công nghiệp Make UK, cho biết: “Khi được hỏi về thách thức lớn nhất, các doanh nghiệp đều nhấn mạnh: thứ nhất là thiếu hụt kỹ năng, thứ hai là chi phí năng lượng”. Ông Jim Ratcliffe – Chủ tịch tập đoàn hóa chất Ineos – cảnh báo rằng giá điện và chi phí carbon quá cao đang “bóp nghẹt” ngành công nghiệp Anh. Trong khi đó, dữ liệu từ Văn phòng Thống kê Quốc gia, vào tháng 5/2025, chỉ ra rằng sản lượng của các ngành công nghiệp tiêu tốn nhiều năng lượng ở Anh, như giấy và hóa dầu, đang ở mức thấp nhất kể từ năm 1990.Triển vọng giá điện có giảm không?Chính phủ Anh kỳ vọng giá điện bán buôn có khả năng giảm khi nhiều nguồn điện tái tạo được đưa vào sử dụng và số giờ mà khí đốt quyết định giá giảm xuống. Một báo cáo của Chính phủ Anh vào tháng 3/2024 cho biết số giờ mà khí đốt quyết định giá có thể giảm xuống còn 5% vào giữa những năm 2030.Theo phân tích của Aurora Energy Research, giá điện bán buôn có thể giảm từ trung bình 113,1 GBP/MWh trong giai đoạn 2020–2024 xuống 79,3 GBP/MWh trong giai đoạn 2025–2029. Tuy nhiên, chi phí này có thể bị “bù” bởi các khoản phụ thu gia tăng để tài trợ cho đầu tư vào nguồn điện sạch và nâng cấp lưới điện. Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách (OBR) dự báo chi phí cho chương trình hỗ trợ năng lượng tái tạo sẽ tăng từ 2,3 tỷ GBP năm 2024 lên 3,1 tỷ GBP vào năm 2030.Chính phủ Anh sẽ làm gì để tháo gỡ?Chính phủ Anh đang cải cách thị trường điện để cố gắng làm cho nó hiệu quả hơn và giảm giá bán buôn. Năm 2024, Anh triển khai chương trình British Industry Supercharger nhằm giảm bớt gánh nặng chi phí cho khoảng 370 doanh nghiệp sử dụng nhiều điện. Theo đó, các doanh nghiệp này sẽ được: miễn khoản phụ thu carbon thấp, và giảm 60% chi phí mạng lưới điện. Ngoài ra, còn có quỹ 500 triệu GBP để hỗ trợ các nhà máy chuyển sang năng lượng sạch và nâng cao hiệu quả tiêu thụ năng lượng.Tuy nhiên, các hiệp hội ngành công nghiệp cho rằng chương trình này là chưa đủ. Make UK đề xuất một mức giá trần điện công nghiệp là 56 GBP/MWh, với cơ chế hoàn trả nếu giá thực tế thấp hơn – giống như các chương trình bình ổn giá tại Pháp và Đức.Mặc dù Chính phủ Anh cam kết việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo sẽ giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và đảm bảo an ninh năng lượng, nhưng chi phí chuyển đổi trong ngắn hạn vẫn là gánh nặng đáng kể, đặc biệt với ngành sản xuất trong nước. Câu hỏi lớn đặt ra là: Liệu Anh có thể duy trì vị thế của một nền công nghiệp phát triển khi chi phí điện năng tiếp tục là một rào cản lớn đối với năng suất và khả năng cạnh tranh toàn cầu? Theo BNews/